Hoera, sinterklaas is weer in het land

Sinterklaas en zijn pieten zijn aangekomen in Nederland om iedereen blij te maken met een cadeautje.

Voor kinderen die (nog) in sinterklaas geloven, lopen fantasie en werkelijkheid door elkaar. Hierdoor is de aanloop naar pakjesavond een spannende tijd. Er worden gelukkig geen kinderen in de zak van sinterklaas gestopt en ze krijgen ook niet (meer) met de roe. Die spanning is gelukkig weg! Maar wat denk je van de pieten die ’s nachts in je huis komen? Eng toch? En dan de ochtend afwachten wat er in je schoentje zit.

Weken van tevoren zijn de belevenissen van de sint en zijn pieten al te volgen op televisie. Ieder jaar gebeurt er wel iets waardoor vooral de kinderen zich toch echt af gaan vragen of ze wel op tijd kunnen zijn.

Zie ginds komt mijn pakketje

Op pakjesavond horen er natuurlijk een paar leuke cadeautjes uit de zak van sinterklaas te komen. Tegenwoordig kun je via internet originele cadeautjes vinden die je in de lokale winkel vaak niet kan kopen. Kijk bijvoorbeeld maar eens op zaak-shops.nl. Het is een goed idee om ruim van te voren te kijken of er voor familie en vrienden nog leuke, originele cadeautjes te vinden zijn.

Mannen

Voor mannen is het vaak moeilijk iets leuks te vinden. Heb je al gedacht aan een horloge? Het is fijn om een mooi horloge te krijgen, want je draagt deze elke dag. Of wat dacht je van een dartbord, voor de sportieve man of een nieuwe portemonnee. Ook is een powerbank tegenwoordig niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven.

Vrouwen

Voor vrouwen is het meestal veel makkelijker om iets te vinden om te geven. Maar als je je vrouw of vriendin eens extra wilt verwennen moet je misschien toch met iets origineels op de proppen komen. Bijvoorbeeld een prachtig horloge van Daniël Wellington met exclusieve swarovski kristallen als uur aanduiding. Of wat dacht je van een comfortabele voetenwarmer. Nooit meer koude voeten! Daar kunnen dikke sokken of een paar sloffen niet tegenop. Ook een waterkoker en theepot, voor het zetten van een heerlijk kopje thee, is aan de vrouw goed besteed.

Hoe zit het met de gard van sinterklaas?

In deze periode worden steeds opnieuw dezelfde, vaak oubollige, sinterklaasliedjes gezongen. Heel aandoenlijk allemaal, maar weet je eigenlijk wel waarover wordt gezongen? Wat kun je bijvoorbeeld in de schoen verwachten als sinterklaas het heeft over een gard? ‘Vol verwachting klopt ons hart, wie de koek krijgt, wie de gard’. Een raadselachtige zin. Wij kennen het woord ‘gard’ niet. Ooit geweten wat je met een gard moet doen? Eieren kloppen? Dat doe je met een garde! Bovendien, waarom zou je kinderen keukengerei cadeau doen op pakjesavond, de avond waar iedereen zo reikhalzend naar uit kijkt. Je moet wel een kinderhater zijn, wil je ze uitgerekend op het heerlijk avondje aan het werk zetten om een eiergerecht te maken …

Het vergt weinig voorstellingsvermogen om in te zien dat er toch wel enige gelijkenis is tussen een garde en de roe. De rare lange pinnen, maakt niet uit of ze nu van roestvrij staal zijn of van takjes, zijn intimiderend. En dat is nu precies wat die akelige sinterklaas vroeger met de kinderen wilde: angst aanjagen door met de gard te dreigen. Nare man!

Gard is een oud woord en de betekenis ervan is twijg, roe, tak of strafwerktuig. Een gard blijft een eigenaardig ding. Natuurlijk passend in het tijdsbeeld van vroeger, toen lijfstraffen op school nog heel gewoon waren en sinterklaas vooral een pedagogische functie had. Kinderen die niet wilden luisteren, moesten maar voelen. De gard welteverstaan. Hadden ze het echt bont gemaakt, dan kwam de zak eraan te pas. Wat een rotfeest moet sinterklaas vroeger zijn geweest. Gelukkig is dat tegenwoordig wel anders.

M2

Eén van de meest markante gebouwen van Nederland ligt midden op de Veluwe: het voormalige zendstation Radio Kootwijk.

Radio Kootwijk is een voormalig zenderpark dat in de eerste helft van de 20^ste eeuw een belangrijke communicatieverbinding vormde tussen Nederland en zijn toenmalige koloniën, met name Nederlands-Indië. Het werd gebouwd vanaf 1918 en ook werden er voor werknemers woningen gebouwd. Samen gingen zij het gelijkvormige dorp vormen.

Rust, ruimte en duisternis.

Middenin Nederland, afgelegen en toch goed bereikbaar. Dat is Radio Kootwijk, een plek met een bijzondere geschiedenis. De Midden-Veluwe was begin vorige eeuw weids en nauwelijks bewoond. De ruimte en het feit dat de grond eigendom was van de Nederlandse Staat, maakten deze plek uitermate geschikt voor de vestiging van een radio telegrafisch zendstation. Het werd in 1923 door de P&T, voorloper van PTT, in gebruik genomen en gold destijds als ‘een wonder van moderne techniek’. Koningin-moeder Emma opende in 1929 de radiotelefoondienst met de woorden ‘hallo Bandoeng, hoort u mij?’. Vanaf die tijd kon Nederland bellen met Nederlands-Indië. De stilte en ruimte rondom het zendstation was nodig voor ongestoorde verbindingen, maar zorgde ook voor een vrije ontwikkeling van de natuur.

De zendfunctie werd al gauw uitgebreid en behalve met Indië kwamen verbindingen met andere continenten en landen tot stand. In de oorlog gebruikten de Duitsers het station voor communicatie met onderzeeboten. Na de oorlog bleef de PTT gebruik maken van de locatie, maar door opkomst van satelliet zenders verloor het station zijn functie. Eind 1998 ging Radio Kootwijk definitief uit de lucht.

In Januari 2001 werd een begin gemaakt met de sloop van de hoogspanningsleidingen in Kootwijk. De sloop was een gevolg van de opheffing van het zendstation. Toen dat nog operationeel was vergde dit station zoveel stroom dat het vanaf drie kanten (Apeldoorn, Ede, Nunspeet) bevoorraad moest worden met hoogspanningsleidingen. Zonder zendstation Kootwijk waren deze niet meer nodig.

Industrieel erfgoed

Om zendstation Radio Kootwijk te hebben kunnen bouwen, moesten ingrijpende maatregelen worden genomen. Men moest het heuvelige zandterrein effenen, wegen aanleggen en zelfs een spoorlijn aanleggen die tot 1947 heeft gefunctioneerd. Ook moest een speciale stroomleiding worden aangelegd vanaf de elektrische centrale in Nijmegen, met een onderstation in de buurt van Apeldoorn. Tegelijk met Radio Kootwijk werd in Indië ook een radiostation gebouwd, ten zuiden van Bandung. De afstand tussen beide stations was zo’n 12.000 kilometer. De radioverbinding werkte op de lange golf. Dat kon alleen met zware materialen en honderden kilowatt stroom. Maar al enkele jaren na de bouw bleek dat er ook radiocontact mogelijk was over de korte golf, met veel minder zware apparatuur. Feitelijk was de zender toen al verouderd en schakelde men over op de korte golf.

Tegenwoordig is het zendstation in bezit van Staatsbosbeheer. Het hoofdgebouw ligt nog altijd als een kathedraal in het Kootwijker zand en is een prachtig voorbeeld van art deco. Het is overigens niet geïnspireerd op een kathedraal maar op een sfinx.

M2

Iedereen doet het: slapen

Het is een eerste levensbehoefte. Maar wat nu als slapen niet vanzelfsprekend is. Als je ligt te woelen en piekeren terwijl de rest van de familie lekker ligt te slapen …

Klaarwakker in je bed liggen van de stress hoeft helemaal niet

Hoe je je mentaal voelt en gedraagt heeft een groot effect op hoe goed of slecht je slaapt. En het aantal uren dat je in dromenland doorbrengt, heeft ook weer veel invloed op je geestelijke welzijn. Lange tijd werd dat niet echt gezien, zeker niet door de harde werkers. Slaap leek een noodzakelijk kwaad, waar je maar niet te veel aan moest toegeven. Bijvoorbeeld als je de top wilde bereiken in het bedrijfsleven. Want als je maar vijf uurtjes slaapt, heb je net wat meer tijd om hard te werken.

Ook flexibel werken lijkt zo fijn. Vroeg naar huis voor bijvoorbeeld de kinderen en dan ’s avonds nog even doorwerken. Maar als je ’s avonds nog actief bent en stressvolle taken doet, is in slaap vallen lastig. Natuurlijk kun je in de avonduren wel wat doen, maar dan makkelijke taken.

Mensen geven slaap vaak niet de prioriteit die hij verdient. Ze zijn zich niet bewust van het belang van slaap en het effect van slecht slapen op de gezondheid. Chagrijnig na een korte nacht, een gestrest gevoel en een voortdurende behoefte aan koffie zijn tekenen van te weinig slaap. Belangrijk is om technologie los te laten. In de avonduren nog even appen met vrienden. Alsmaar doorrennen, op het werk en thuis, de zorg voor het gezin. Als je overdag geen rust pakt, blijft je stressniveau hoog. Als je dan eenmaal in je bed ligt, ben je ineens weer klaarwakker door de stresshormonen.

Iedereen moet zijn of haar nachtrust serieus nemen

Eén derde van de Nederlanders slaapt regelmatig minder dan zes uur per nacht, terwijl een volwassene tussen de zeven en acht uur slaap per nacht nodig heeft. Halverwege september kwam uit een onderzoek van TNS Nipo, dat één op de zes werknemers serieuze slaapproblemen heeft. Bijna twee derde van hen functioneert daardoor soms minder goed.

Slapen is gezond

Je lichaam en geest hebben slaap nu eenmaal hard nodig. Mensen die langdurig te kort slapen, hebben 65 procent meer kans op het krijgen van hart- en vaatziekten en lopen meer risico op het krijgen van diabetes. Het maakt ook nog eens dik, want bij slaapgebrek maakt ons lichaam meer ghreline aan, het hormoon dat hongergevoel opwekt en juist minder leptine, het honger stillende hormoon. Dat leidt tot de neiging naar suiker en vettigheid te grijpen.

Voor onze psyche is goed slapen minstens zo belangrijk. Tijdens het slapen herstelt het brein zich, de afvalstoffen in de hersenen worden opgeruimd. Wie niet genoeg slaapt heeft de volgende dag aanzienlijk meer van die afvalstoffen in de hersenen. Dat zorgt voor het lamlendige gevoel dat je dan hebt. Ook vormen zich tijdens het slapen in de hersenen nieuwe verbindingen in de zenuwcellen; daardoor kun je ervaringen opslaan in het geheugen. Daarom wordt het na een paar te korte nachten moeilijker dingen te onthouden. Een uur te weinig slaap vermindert je productiviteit al met twintig procent. Je neemt ook minder slimme beslissingen.

Een aantal tips om meer uit je slaap te halen:

• Sport later op de dag. ’s Middags of vroeg in de avond. Bewegen helpt je ’s avonds beter in slaap
• Ga naar buiten. Blootstelling aan daglicht in de ochtend en in de namiddag bevorderen een gezonde biologische klok
• Dim ’s avonds het licht. Fel licht of tot laat voor een computerscherm zitten verstoort je biologische ritme
• Sta meteen op. Door de wekker in de snoozefunctie te zetten word je een beetje suffig. Sta meteen op en ga rustig aan de gang
• Zorg voor een stille, donkere en comfortabele slaapkamer. Daar hoort een bed met een goed matras en hoofdkussen bij. Als het koud is bevordert een extra elektrische onderdeken je slaap
• Let op met cafeïne. Koffie en zwarte thee, chocolade en cafeïne houdende cola kunnen je ’s nachts uit de slaap houden

M2

De man met de mantel

Sint Maarten, oftewel Martinus, werd in 316 geboren in het plaatsje Sabaria, in Hongarije. Hij was de zoon van een Romeins legerofficier. Op vijftien jarige leeftijd kwam hij in dienst van het Romeinse leger. Uit deze tijd stamt één van de meest bekende verhalen over Martinus: voor de poorten van Amiens in Frankrijk kwam hij een verkleumde bedelaar tegen. Met zijn zwaard sneed hij zijn soldatenmantel in tweeën en gaf een helft aan de bedelaar.

De scène is op talloze schilderijen afgebeeld, bijvoorbeeld door de schilders Rubens en Van Dijck. Martinus werd mede door deze goede daad door de katholieke kerk heilig verklaard. Daarom staat nu voor zijn naam het woordje sint. De viering van sint Maarten heeft een duidelijke christelijke achtergrond. Over het leven van Martinus van Tours is vrij veel bekend omdat zijn vriend Sulplicius Severus geschiedschrijver was.

Nadat Martinus in 732 gekozen was tot bisschop van Tours kreeg hij een steeds grotere bekendheid. Hij stichtte in Frankrijk verschillende kloosters en stierf op hoge leeftijd op 11 november in het jaar 397.

In Nederland zijn enkele van de oudste kerken aan hem gewijd, zoals de Martinikerk in Groningen en de Domkerk in Utrecht. Ook zijn veel dorpen naar hem genoemd, zoals Maartensdijk (Utrecht) sint-Maartensdijk (Zeeland) en sint-Maartensbrug (Noord-Holland).

Sint Maarten is vooral een kinderfeest in Nederland. Vooral in Groningen, Drenthe, Noord-Holland, Brabant en Limburg trekken kinderen erop uit op de avond van de 11^e november. Het is donker buiten en ze dragen een lampion, soms zelfgemaakt. Het is een mooi gezicht die lichtjes in het donker. Bij ieder huis drukken ze op de deurbel en als de deur opengaat, zingen ze met elkaar een liedje. Daarvoor mogen de kinderen dan iets lekkers uitzoeken.

Eén van de bekendste liedjes zijn:

• 11 november is de dag
• Dat mijn lichtje, dat mijn lichtje,
• 11 november is de dag
• Dat mijn lichtje branden mag

M2

Wat weten we over deze drank?

Het drinken van thee wordt steeds populairder. Waar je als theeliefhebber tot voor kort keuze had uit een paar theezakjes, zie je dat er steeds meer soorten thee bijkomen. Dat is niet zo gek als je bedenkt dat Nederlanders zo’n 3,5 miljoen liter thee per dag drinken. Thee is na water de populairste drank in de wereld.

Thee had lange tijd een wat tuttig imago, maar dat is inmiddels wel anders. De opkomst van thee gaat vooral samen met de aandacht voor gezonde voeding. Het is een gezonde drank zonder calorieën. Bovendien is het een natuurlijk product en voldoet het aan de wensen van de huidige consument. Maar daarnaast combineert thee ook goed met spijzen, net als wijn, en kun je er goed mee koken.

Camellia Sinensis

Om bij het begin te beginnen: thee wordt gemaakt van de Camellia Sinensis, de officiële naam van de theestruik. Alleen wanneer het afkomstig is van deze struik noemen we het thee. Aftreksels gemaakt van kruiden, zoals bijvoorbeeld munt of rooibos, zijn officieel dan ook geen thee. Rooibosthee wordt namelijk gemaakt van de naaldjes van de rooibosstruik.

Na vier jaar eerste oogst

Als een theestruik éénmaal geplant is, duurt het minimaal vier jaar voordat er geoogst kan worden. Voor die tijd wordt de struik wel gesnoeid. Nar ongeveer zes maanden gebeurt dat voor het eerst. Daarna wordt de theestruik iedere vijf tot zes jaar volledig teruggesnoeid.

Verschillende klassen

Na het plukken van het blad van de struiken, begint de verwerking tot thee. Van één en hetzelfde blad kunnen maar liefst zes verschillende klassen thee gemaakt worden:

• Witte thee
• Gele thee
• Groene thee
• Zwarte thee
• Oolong thee (Chinese thee) en
• Post gefermenteerde thee (theeklasse met een andere bewerkingsmethode)

De manier waarop het theeblad bewerkt wordt, bepaalt tot welke klasse de thee behoort.

De aroma’s en smaken van thee worden onder andere bepaald door het type thee, het klimaat waar de thee groeit, de manier van snoeien en in welke grond de theestruik groeit. Maar ook de bereiding heeft invloed op de smaak. Denk hierbij aan het soort water en de temperatuur daarvan. Ook het aantal minuten dat je de thee laat trekken in de theepot heeft grote invloed op de smaak.

M2